O początkach I wojny światowej w muzeum – galeria zdjęć

W czwartek, 26 czerwca, w Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni prof. dr hab. Antoni Cetnarowicz wygłosił prelekcję pt. “Bałkański zapalnik – Sarajewo 28 czerwca 1914 roku”. Miała ona miejsce w ramach XXXII. Edycji Czwartkowych Spotkań Muzealnych.

Sprawa genezy I wojny światowej stanowi dla historyków szeroki i wciąż dyskusyjny problem. Z jednym wszakże większość jest zgodna, a mianowicie, że zamach na następcę tronu Franciszka Ferdynanda dokonany w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku był na pewno jedną z przyczyn, które doprowadziły do wybuchu wojny, jaka przekształciła mapę polityczną Europy i zapoczątkowała nową epokę w dziejach ludzkości. Bałkany znajdowały się od końca XVIII wieku w stanie ciągłego wrzenia i licznych wojen. Z jednej strony postępował kryzys wewnętrzny Imperium Ottomańskiego związany z rozkładem systemu feudalnego, powodujący osłabienie polityczne państwa, a z drugiej rosło zainteresowanie i ekspansja mocarstw na tym obszarze w ramach rozwiązania tzw. „kwestii wschodniej” oraz powstawały i rozwijały się ruchy narodowe i wyzwoleńcze ludów bałkańskich. Zamach sarajewski wynikł zdaniem badaczy ze splotu dwóch czynników: wewnętrznych stosunków bośniackich, krzywdzących dla chłopa bośniackiego, serbskiego lub chorwackiego, a akceptowanych przez administrację austro-węgierską w okresie okupacji po roku 1878 i rozwoju ruchu narodowego serbskiego, później jugosłowiańskiego. Najważniejszym, z perspektywy genezy wybuchu I wojny światowej, wydaje się jednak reakcja na zamach austro-węgierskich sfer rządzących. Zarówno bowiem rząd, jak i koła wojskowe widziały w Serbii Piemont Słowian południowych, wroga zagrażającego istnieniu państwa. Ich celem było więc poskromienie i upokorzenie na drodze militarnej Serbii, co, ich zdaniem, mogło zapobiec rozpadowi wewnętrznemu monarchii – zapowiadał spotkanie Jan Flasza, dyrektor bocheńskiego muzeum.

Prof. dr hab. Antoni Cetnarowicz jest profesorem zwyczajnym w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownikiem Zakładu Historii Powszechnej Nowoczesnej. Jego zainteresowania badawcze to dzieje Europy Środkowej i Bałkanów w XIX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień narodowościowych w monarchii habsburskiej i związków Polaków ze Słowiańszczyzną południową. Autor monografii: Słoweński ruch narodowy i jego stosunek do spraw polskich (1848-1879), Kraków 1991; Tajna dyplomacja Adama J. Czartoryskiego na Bałkanach. Hôtel Lambert a kryzys serbski w latach 1840-1844, Kraków 1993; Odrodzenie narodowe w Dalmacji. Od „slavenstva” do nowoczesnej chorwackiej i serbskiej idei narodowej, Kraków 2001 (przetłumaczonej na języki: niemiecki i chorwacki); Odrodzenie narodowe w Istrii w latach 1860-1907, Kraków 2010 (przetłumaczonej na język chorwacki) oraz około 100 prac wydanych również w językach: niemieckim, chorwackim, słoweńskim, włoskim, angielskim. Prowadził wykłady w ramach tzw. „profesury gościnnej” na Uniwersytetach w Bazylei i Tübingen. Jest m.in. członkiem Commission Internationale des Etudes Historiques Slaves, Komisji Środkowoeuropejskiej Polskiej Akademii Umiejętności.

Było to ostatnie spotkanie przed wakacjami. Kolejne zaplanowano 11 września. Wtedy Ryszard Rybka wygłosi wykład pt. „Polskie przygotowania do wojny i Wrzesień 1939 roku z innej perspektywy”.